Mariola Turowska-Moskalik - nauczycielka przyrody w Szkole Podstawowej w Janowie .
Jolanta Radosz - nauczycielka języka polskiego w Szkole Podstawowej
w Janowie .
SPIS TREŚCI
I . Wstęp
- Koncepcja programu.
- Sposób wdrażania.
II. Cele
III. Procedury osiągnięć celów ( formy i metody), postawy, osiągnięcia uczniów ( cele operacyjne).
IV. Sposoby ewaluacji osiągnięć uczniów.
Literatura
„Jesteś cząstką przyrody,
więc dbaj o siebie”
Wstęp
Słowo ekologia wywodzi się od greckiego „oikos”, czyli dom , środowisko i „logos” oznaczającego naukę.
Ekologia jako nauka bada wzajemne stosunki między organizmami a otaczającym je środowiskiem. Wskazuje czynniki zagrażające ekosystemom i proponuje sposoby ich eliminacji.
Umiejętność dbałości o środowisko nabywamy już od najmłodszych lat .
Dlatego jednym z zadań szkoły jest ukazanie uczniom czynników zagrażających środowisku i wykształcenie umiejętności ich eliminacji czy chociażby redukcji.
Realizacja tego zadania następuje poprzez edukację ekologiczną integrującą treści różnych przedmiotów.
Koncepcja programu
Prezentowany program edukacji ekologicznej opracowany został w odniesieniu do programu nauczania przyrody zatwierdzonego przez MEN nr DKW- 4014-49/99 oraz program nauczania języka polskiego zatwierdzonego przez MEN nr DKW-4014-34/99 i w oparciu o podstawy programowe MEN Dz.U.Nr14,poz. 129.
Uwzględnione zostały w nim główne hasła programowe , które przyporządkowano do treści zgodnych z programami nauczania przyrody i języka polskiego zawartych w działach „krajobraz, powietrze, woda, gleby i skały, flora i fauna, człowiek, ochrona środowiska" .
Program zawiera również propozycje osiągnięć uczniów, czyli cele operacyjne, procedury osiągania tych celów oraz postawy po zrealizowaniu określonej liczby godzin.
Opracowany program obejmuje treści zawarte w trzech blokach , realizowane w szkole podstawowej w klasie IV blok I ,w klasie V blok II ,w klasie VI blok III. Zachowano w nim korelację między treściami programowymi przyrody i języka polskiego .
Uwzględnia on stopniowe poszerzanie i pogłębianie wiedzy z zakresu ekologii w oparciu o działy krajobraz , powietrze , woda gleby i skały , flora i fauna, ochrona przyrody. W programie zachowany jest równolegle układ:
Liniowy – ujmujący całokształt tematyki w ciągłość chronologiczną i ukazujący wzajemne związki między faktami i zjawiskami ,
Spiralny - pozwalający na rozszerzenie pogłębienie i wiedzy w tych samych zakresach na różnych szczeblach nauczania,
Epizodyczny – zawierający zbiór wybranych tematów.
Za realizację ścieżek będą odpowiedzialni nauczyciele poszczególnych przedmiotów, zaś koordynacją działań zajmie się nauczyciel przyrody.
Sposób wdrażania programu
Realizacja treści zawartych w programie odbywać się będzie w formie zajęć w sali lekcyjnej bądź w terenie (wycieczki , rajdy).
Uczniowie nauczą się obserwować , posługiwać różnymi technikami badawczymi , współdziałać w grupie , brać odpowiedzialność za siebie i innych.
Realizując program zastosuje się aktywne metody pracy , nauczy się korzystania z różnych źródeł informacji, zachęci do obserwowania, rejestrowania sytuacji , zestawiania wyników , ich analizy ,wyciągania wniosków i planowania zmian.
Program ten pomoże uzmysłowić młodzieży , iż jest ona częścią Wszechświata i między innymi od niej zależy jak on będzie wyglądał w przyszłości .
O osiągnięciu celów edukacyjnych świadczyć będą prace dzieci i wyniki
w konkursach wiedzy .
Cele
1. Cele ogólne
Stworzenie możliwości zdobycia wiedzy , przyswojenia sobie systemu
wartości, a także przyjęcia postawy zaangażowania, koniecznych w działalności związanej z ochroną i poprawą stanu środowiska,
Zachęcanie uczniów do badania i analizy środowiska z różnych perspektyw fizycznej, biologicznej, chemicznej, geograficznej, ekonomicznej i estetycznej,
Wzbudzanie zainteresowania uczniów tematami związanymi ze środowiskiem i zachęcanie ich do aktywnego , odpowiedzialnego udziału w rozwiązywaniu problemów środowiska,
Umożliwienie młodym ludziom rozwinięcia praktycznych umiejętności , które pozwolą im aktywnie działać na rzecz ochrony środowiska i propagować przemyślane wykorzystanie zasobów ziemi, co znajdzie wyraz zarówno w ich stylu życia , jak i uczestnictwie w zespołowym podejmowaniu odpowiedzialnych decyzji.
2. Cele szczegółowe
dydaktyczne:
- Ukazywanie elementów i cech środowiska naturalnego.
- Wdrożenie metod niwelowania i zapobiegania zanieczyszczeniu litosfery.
- Dostrzeganie zależności pomiędzy składnikami przyrody.
- Ujawnianie przyczyn niszczenia biosfery.
- Organizowanie ochrony roślin i zwierząt.
- Akcentowanie wpływu środowiska na organizm ludzki.
- Ukazywanie skutków wyczerpywania się zasobów naturalnych.
- Ocenianie stanu środowiska.
- Wyjaśnianie konieczności ochrony przyrody.
- Wypracowanie sposobów ochrony przyrody.
wychowawcze:
- Wskazanie działań przyjaznych środowisku.
- Kształtowanie nawyku dbania o środowisko.
- Rozumienie i wyjaśnianie interakcji człowiek – środowisko.
- Budzenie szacunku do przyrody.
- Kształtowanie poczucia odpowiedzialności za środowisko.
Procedury osiągnięć celów ( formy i metody), postawy, osiągnięcia uczniów ( cele operacyjne).
KL. IV
Hasło
Dział
Przed
miot
Treści
Procedury osiągnięć celów
Postawy
Osiągnięcia uczniów
Liczba godzin
Wpływ codziennych czynności i zacho-
wań w domu ,szkole miejscu zabawy i pracy na stan środowiska naturalnego.
KRAJOBRAZ
PRZYRODA
1.Krajobraz najbliższej okolicy- formy terenu i ich szkic .
Obserwacja w terenie.
Szkicowanie.
Uwrażliwianie na piękno rodzinnego krajobrazu.
Uczeń potrafi :
-dostrzec i naszkicować formy terenu,
-rozpoznać, nazwać
i opisać formy terenu,
-wyjaśnić czy człowiek ma wpływ na formy terenu.
1
Przykłady miejsc, w których obserwuje się korzystne i nieko- rzystne zmiany zachodzące w środowisku przyrodniczym.
2.Zmiany
w krajobrazie wywołane działalnością człowieka.
Wywiad.
Pogadanka.
Świadome podejmowanie decyzji odnośnie środowiska.
Uczeń:
-określa co to jest krajobraz,
-objaśnia pojęcia : krajobraz naturalny oraz krajobraz przekształcony przez człowieka, wskazując odpowiednie przykłady.
1
Hasło
Dział
Przed
miot
Treści
Procedury osiągnięć celów
Postawy
Osiągnięcia uczniów
Liczba godzin
Przykłady miejsc, w których obserwuje się korzystne i nie-korzystne zmiany zachodzące w środowisku przyrodniczym.
KRAJOBRAZ
JĘZYK POLSKI
Analiza zmian zachodzących w przyrodzie. Utwory:
- J.Ratajczak „Liście jak listy”
- K.Iłłakowiczówna „Klon krwawy i żółta lipa”.
Obserwacja zmian zachodzących w przyrodzie- jesień. Szkicowanie liści. Przekład intersemiotyczny. Analiza kolorów. Praca literacka „Wyobraź sobie , że jesteś spadającym liściem”.
Uwrażliwienie na piękno rodzinnego krajobrazu.
Znajomość zmian zachodzących w krajobrazie wraz ze zmianami pór roku.
Uczeń potrafi:
-przeczytać ze zrozumieniem tekst,
-naszkicować liść, analizować budowę liścia,
-rozpoznać funkcję przyrodniczą utworów i służące temu środki poetyckie (epitety, przenośnie, porównania).
1
Style życia i ich związek z wyczerpywaniem się zasobów naturalnych.
POWIETRZE
PRZYRODA
1.Źródła zanieczyszczeń powietrza w sąsiedztwie szkoły.
Metaplan.
Uświadomienie ogromnej szkodliwości spalania gum i plastyków.
Uczeń potrafi:
-wymienić zmiany w atmosferze wynikłe na skutek działań człowieka,
-wyjaśnić mechanizm powstawania smogu,
-omówić wpływ zanieczyszczonego powietrza na organizmy,
-zaproponować sposoby zmniejszenia ilości zanieczyszczeń w powietrzu.
1
Hasło
Dział
Przed
miot
Treści
Procedury osiągnięć celów
Postawy
Osiągnięcia uczniów
Liczba godzin
Wpływ codziennych czynności i zacho-
wań w domu ,szkole miejscu zabawy i pracy na stan środowiska naturalnego.
POWIETRZE
JĘZYK POLSKI
1.Wpływ zanieczyszczenia powietrza na wygląd naszych miejscowości. –W. Chotomska „Motyle”
- A. Minkowski „Złota troć”
Pogadanka.
Dyskusja.
Przekład intersemiotyczny „Miasto moich marzeń”.
List do wójta gminy w sprawie zatrucia powietrza przez pobliski zakład przemysłowy.
Uświadomienie uczniom skutków zanieczyszczenia powietrza na wygląd naszego najbliższego otoczenia.
Nabycie przekonania , że samemu możena wpływać na losy swojej miejscowości.
Uczeń potrafi :
- podziwiać piękno przyrody,
-przeczytać utwór z odpowiednią intonacją , barwą i modulacją głosu ,
-omówić stanowisko człowieka w przyrodzie,
- wytłumaczyć ochronę środowiska,
-narysować „miasto swoich marzeń”.
-napisać list do wójta gminy.
1
Style życia i ich związek z wyczerpywaniem się zasobów naturalnych.
WODA
PRZYRODA
1. Czy chcemy aguapark w naszej dolinie? -organizmy chronione.
Analiza dokumentów.
Obserwacja w terenie.
Znajomość fauny, flory
i innych pomników przyrody w najbliższej okolicy.
Uczeń :
-rozpoznaje i nazywa rośliny i zwierzęta żyjące w najbliższej okolicy-organizmy chronione,
-uzasadnia wpływ roślin na zdrowie człowieka,
-podaje sposoby zwiększenia ilości obszarów chronionych.
1
Hasło
Dział
Przed
miot
Treści
Procedury osiągnięć celów
Postawy
Osiągnięcia uczniów
Liczba godzin
Degradacja środowiska- przyczyny i wpływ na zdrowie człowieka oraz związek z formami
działalności ludzi.
WODA
PRZYRODA
2.Źródła zanieczyszczeń wody w pobliżu szkoły .
Wycieczka
Praca w grupach
Pogadanka
Krytycyzm w stosunku do dewastacji środowiska.
Uczeń :
-zna źródła zanieczyszczeń wody w pobliżu szkoły,
-proponuje sposoby oszczędzania wody.
2
Style życia i ich związek z wyczerpywaniem się zasobów naturalnych.