Dostęp do energii jest kluczowym elementem rozwoju gospodarczego i społecznego. Wzrost gospodarczy oraz ciągły wzrost liczby ludności powodują rosnący popyt na energię, bowiem nawet przy wprowadzeniu środków poszanowania i oszczędzania energii w krajach rozwiniętych jej światowe zużycie będzie rosnąć w związku z problemami i rozwojem krajów rozwijających się.

Od kilku lat obserwuje się powolny spadek produkcji węgla w Polsce. Przewiduje się, iż spadek ten będzie się utrzymywać w kolejnych latach. Zgodnie z danymi firmy Polskie Sieci Energetyczne Operator w 2009 roku z węgla kamiennego uzyskano dokładnie 55,84%, a z węgla brunatnego 33,66%. Jednak produkcja energii, pozyskiwanej z węgla wyraźnie spada. Jeszcze w 2007 roku we wszystkich elektrowniach cieplnych wyprodukowano 93,1 tys. GWh, w kolejnym było to już 86,5 tys. GWh, natomiast w zeszłym roku zanotowano produkcję energii z węgla na poziomie 84,2 tys. GWh. Trochę inaczej wygląda sytuacja przy pozyskiwaniu energii elektrycznej ze spalania węgla brunatnego. W 2007 roku wyprodukowano z niego łącznie 51,1 tys. GWh, w roku 2008 produkcja energii wzrosła do 53,7 tys. GWh, aby w 2009 roku spaść do poziomu 50,7 tys. GWh. W Polsce od jakiegoś czasu odnotowuje się stały ok. 10-procentowy spadek zużycia energii przez gospodarstwa domowe. Obecnie zużywa się mniej więcej tyle prądu ile w latach 2003-2004. Spadek zapotrzebowania na energię nie jest jedyną przyczyną spadku znaczenia węgla jako paliwa energetycznego. Jest nią polityka energetyczna realizowana przez Unię Europejską, która zakłada, że udział węgla w produkcji energii elektrycznej będzie malał, co przyznaje Ministerstwo Gospodarki. Spadek zapotrzebowania krajowych wytwórców energii i ciepła na węgiel kamienny już uświadomiły sobie niektóre spółki węglowe zakładające w br. i latach następnych spadek wydobycia węgla. W zamian rosnąć będzie zużycie gazu ziemnego do produkcji energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu. Jeszcze szybciej ma rosnąć produkcja energii elektrycznej i ciepła z odnawialnych źródeł, zwłaszcza z biomasy, biogazu oraz z elektrowni wiatrowych.

Prognozy dla węgla kamiennego i brunatnego stanowią jeden z istotnych składników krajowych prognoz energetycznych. W prognozach takich uwzględnia się m.in. wskaźniki demograficzne i makroekonomiczne, prognozowane zapotrzebowanie na energię elektryczną, konkurencyjność poszczególnych nośników energii pierwotnej do wytwarzania energii elektrycznej czy przyjęte porozumienia w sprawie ochrony środowiska.