Rezerwat parkowe - dbamy o otoczenieSCENARIUSZ ZAJÄ?Ä? W TERENIE – SPRZÄ?TANIE OKOLICY
Lekcja powtórzeniowa –metoda projektu . Wiosna Temat : Krajobraz Rezerwatu Parkowe – dbamy o swe otoczenie.
ZajÄ?cia organizacyjne : Nauczyciel przedstawia prezentacjÄ? komputerowÄ? trasy zajÄ?Ä?.( P??yta CD) . 2. Ustalamy plan wyprawy:- Zbiórka pod szko??Ä? godz. 9.00 - ustalenie spraw organizacyjnych i wymarsz na trasÄ? . - WÄ?drówka do Rezerwatu Parkowe .IdÄ?c oglÄ?damy i nazywamy : wa??niejsze budynki, pomniki , gatunki ro??lin , stawy , jako sztuczne zbiorniki wodne , zwierzÄ?ta wodne i wodno - lÄ?dowe . osta??ce wapienne , ??ród??a , jako wywierzyska ,- WÄ?drówka do okiennika zwanego „BramÄ? Twardowskiego”. - Marsz do Groty Nied??wiedziej . - SprzÄ?tamy teren w czasie marszu ( ??mieci pozostawiamy przy g??ównej drodze, odbiór ich ustalony jest z Nadle??nictwem) - Ognisko – w wcze??niej przygotowanym miejscu . - Powrót do domu oko??o godz.13.00 3. Zebranie zespo??ów przygotowujÄ?cych informacje o pomnikach przyrodniczych i kulturowych na trasie wycieczki. 4. Ustalenie zadania podsumowujÄ?cego wycieczkÄ? - wykonanie na podstawie rysunków i notatek szkicu trasy wÄ?drówki z zaznaczeniem i opisem obserwowanych stanowisk . Cele : - poziom wiadomo??ci: ucze?? potrafi prezentowaÄ? wiadomo??ci zdobyte na lekcjach ; ucze?? omawia formy krasowe; ucze?? poznaje ciekawe przyrodniczo i kulturowo miejsca w rezerwacie „Parkowe”- gmina Janów ;- poziom umiejÄ?tno??ci: ucze?? umie rozpoznaÄ? pomniki przyrody- omawiane na lekcjach- w ich naturalnym ??rodowisku ; ucze?? umie zorientowaÄ? mapÄ? w terenie z u??yciem kompasui wykorzystaniem punktów odniesienia ; ucze?? poznaje mo??liwo??ci wspó??istnienia z PrzyrodÄ? ; ucze?? kszta??tuje w sobie nawyk szacunku do Przyrody ; ucze?? rozwija i hartuje si??y miÄ???ni i woli ; ucze?? dba o czysto??Ä? otoczenia; ucze?? rozwija umiejÄ?tno??ci wspó??dzia??ania w grupie .Metody: obserwacja bezpo??rednia, projekt, pogadanka. ?¹rodki dydaktyczne: kompas, karty pracy – mapa , o??ówki, lupy. Przebieg: 1. Omówienie spraw organizacyjnych i zasad bezpiecze??stwa. 2. Wyznaczenie przy pomocy kompasu kierunków, zorientowanie map- karta pracy i rozpoczÄ?cie kre??lenia w??asnej „Trasy wycieczki do i po rezerwacie „Parkowe” . 3. Prezentacja wiadomo??ci przez zainteresowanych uczniów i nauczyciela. Zespó?? I - WÄ?drówkÄ? -w kierunku po??udniowym - rozpoczynamy w miejscowo??ci Janów za??o??onej w 2 po??owie XVII przez koniuszego wielkiego koronnego Jana Aleksandra Koniecpolskiego . Po lewej stronie mijamy ko??ció?? par. p.w. Niepokalanego PoczÄ?cia NMP pobudowany w latach 1921-1923 . Nauczyciel - WchodzÄ?c w obrÄ?b parku „Borek” po lewej stronie zostawiamy zabudowania O??rodka Zdrowia i apteki a po prawej amfiteatr. Park porasta wiele gatunków drzew jak np. buki, klony, jesiony czy sosna i ??wierk. W sk??ad podszycia wchodzÄ? m.in. leszczyna , kruszyna pospolita , trzmielina zwyczajna , jarzÄ?bina ,dziki bez , ja??owiec . Zespó?? II - Mijamy budynek pe??niÄ?cy do II wojny siedzibÄ? urzÄ?dowania administracji dóbr klucza janowskiego (obecnie siedzibÄ? Nadle??nictwa Potok Z??oty) i zbli??amy siÄ? do kapliczki po??wiÄ?conej czci Naj??wiÄ?tszego Serca Pana Jezusa wystawionej przez Edwarda i StefaniÄ? Raczy??skich . PatrzÄ?c w kierunku wschodnim dostrzegamy Pa??ac Krasi??skich zbudowany w 1856 r. na polecenie ówczesnego w??a??ciciela hr.Wincentego Krasi??skiego w stylu pseudoklasycystycznym, bÄ?dÄ?cy obecnie siedzibÄ? Zespo??u Parków Krajobrazowych Województwa ?¹lÄ?skiego, a po jego lewej stronie nieco starszy Dworek Krasi??skich z 1829 roku zbudowany w stylu klasycystycznym. Obecnie mie??ci siÄ? w nim filia Muzeum z CzÄ?stochowy. Nauczyciel - Bli??ej oczu obserwujÄ?cych rozpo??ciera siÄ? pierwszy z wiÄ?kszych stawów na rzece Wiercicy - Irydion. Zespó?? III - WÄ?drujÄ?c przy trasie wyprawy dostrzegamy Pomnik Tadeusza Ko??ciuszki w formie kolumny zwie??czonej jego popiersiem. HistoriÄ? pomnika omawiajÄ? przytwierdzone na nim tablice : „Bohaterowi z pod Rac??awic T. Ko??ciuszce w setnÄ? rocznicÄ? zgonu 1817-1917” i „Pomnik staraniem spo??ecze??stwa odrestaurowano w 1974 r.” odrestaurowano, gdy?? zosta?? usuniÄ?ty przez Niemców w okresie okupacji . Nauczyciel - Pomnik ustawiony jest w sÄ?siedztwie stadniny koni i cmentarza w Z??otym Potoku. Na tym cmentarzu mieszczÄ? siÄ? mogi??y miejscowej ludno??ci, ??o??nierzy walczÄ?cych o wolno??Ä? Ojczyzny w czasie I i II wojny ??wiatowej oraz pomniki przyrody dÄ?b i klon . W kierunku wschodnim swoje wody rozlewa staw Guców . IdÄ?c mijamy miejscowo??Ä? Z??oty Potok, o którym pierwsza historyczna wzmianka pochodzi z XIII wieku . Zespó?? IV - Po wej??ciu na obszar Rezerwatu Parkowe nale??Ä?cego do Parku Krajobrazowego Orlich Gniazd dostrzegamy zabudowania „ Le??niczówki Ko??aczów - Harcówki” bÄ?dÄ?cej w??asno??ciÄ? WOM-u i obok stojÄ?cy budynek m??yna zbo??owego - w przesz??o??ci napÄ?dzanego wodÄ? z rzeki Wiercicy zebranÄ? w stawie Zielonym nazywanym równie?? stawem Nocy Letniej. Nauczyciel - Rezerwat kryje w sobie pojedyncze ska??y wapienne - osta??ce , wÄ?wozy, formy krasowe jak jaskinie czy wywierzyska bÄ?dÄ?ce cechÄ? charakterystycznÄ? Wy??yny Krakowsko-CzÄ?stochowskiej, powsta??e w wyniku niszczenia wapieni przez wodÄ? zawierajÄ?cÄ? dwutlenek wÄ?gla, bÄ?dÄ?ce wynikiem krasowienia ska??. Formy krasowe mo??emy podzieliÄ? na powierzchniowe i podziemne. Przedstawicielem powierzchniowych jest Ska??a z Krzy??em, najbardziej wysuniÄ?ty do drogi ostaniec skalny i Brama Twardowskiego – okiennik wapienny do którego dojdziemy pó??niej . Na naszej drodze dostrzegamy obiekt bÄ?dÄ?cy dzia??alno??ciÄ? cz??owieka w najbli??szej okolicy – PstrÄ?garniÄ? . Zespó?? V - W centrum rezerwatu znajduje siÄ? bezle??na enklawa wype??niona du??ymi stawami, które zajmujÄ? ??Ä?cznÄ? powierzchniÄ? ok.30 ha. Pierwsze stawy powsta??y za Krasi??skich. Dalsze za??o??y?? w 1881 r. Micha?? Girdwojn z przeznaczeniem na hodowlÄ? pstrÄ?gów. PstrÄ?garnia ta by??a wówczas jedynÄ? na terenie ca??ego Królestwa Polskiego. Obecnie w stawach prowadzi siÄ? sztucznÄ? wylÄ?garniÄ? pstrÄ?ga sumowego, tÄ?czowego i karpia . Zespó?? VI - Zbli??amy siÄ? do ??róde?? Zygmunta i El??biety, nazwanych tak przez poetÄ? Zygmunta Krasi??skiego. ??ród??o to naturalny wyp??ywu wody podziemnej na powierzchniÄ? terenu . Nauczyciel - Wody p??ynÄ?ce po powierzchni masywów wapiennych wnikajÄ? w g??Ä?b ska??y, wykorzystujÄ?c istniejÄ?cy system szczelin i pÄ?kniÄ?Ä?. W skutek rozpuszczenia wapienia szczeliny stopniowo poszerzajÄ? siÄ?. W ten sposób powstaje skomplikowany system kana??ów podziemnej cyrkulacji wody . Pojawia siÄ? ona na powierzchni w obfitych ??ród??ach zwanych wywierzyskami, zazwyczaj w dnach dolin, u podnó??a masywu lub na granicy ze ska??ami nieprzepuszczalnymi. Zespó?? VI - W czystych, zimnych wodach tych ??róde?? ??yje kie???? zdrojowy – ulubiony pokarm pstrÄ?ga . Miejsce przep??ywu rzeki nazwali??my – dolinÄ? rzecznÄ?. Nauczyciel - Obserwujemy ??ycie w wodzie – kie????e, wyp??awki .W otoczeniu ??ród??a od roku 1977 prowadzone sÄ? próby introdukcji endemicznej (majÄ?cej jedyne stanowisko wystÄ?powania na ??wiecie)– warzuchy polskiej- ro??lina ta przyjÄ???a siÄ? chocia?? nie obserwuje siÄ? du??ego rozrostu. Udajemy siÄ? w kierunku po??udniowo zachodnim. Zespó?? VII - Brama Twardowskiego jest osta??cem wapiennym w formie okiennika. Odkrycie tych form skalnych nastÄ?pi??o ok. 65 mln lat temu gdy z obszaru Polski cofnÄ???y siÄ? wody ciep??ych mórz . Nauczyciel - Udajemy siÄ? na wschód do czerwonego szlaku przy którym obserwujemy osta??ce wapienne „Diabelskie mosty”, u podnó??a których obserwujemy ??ci??le chronione ro??liny: zawilec wielkokwiatowy i ??nie??yczkÄ? przebi??nieg. Dalej szlakiem czerwonym idziemy w kierunku pó??nocnym i pó??nocno wschodnim do ruin skalnego grodziska „Osiedle Wa??y”, gdzie w VIII wieku uprawiano orkisz - prymitywnÄ? formÄ? pszenicy. Pó??nocne zbocze ska??y poro??niÄ?te jest czosnkiem nied??wiedzim. Szlak czerwony prowadzi dalej do formy krasu podziemnego czyli Groty Nied??wiedziej zwanej JaskiniÄ? Nied??wiedziÄ? . Po drodze obserwujemy buczynÄ? sudeckÄ? z ??ywcem dziewiÄ?ciolistnym i cebulkowym. Zespó?? VIII - Geneza powstawania jaski?? – wody powierzchniowe wnikajÄ? w g??Ä?b ska??y systemem szczelin i pÄ?kniÄ?Ä?, poszerzajÄ? je, tworzÄ? korytarze . Na obszarze rezerwatu jest 10 wiÄ?kszych jaski??, które powsta??y od 5 do 10 mln lat temu. Najbardziej znanÄ? jest Grota Nied??wiedzia. Znaleziono w niej du??Ä? ilo??Ä? zwierzÄ?t kopalnych, jak np. : nosoro??ca w??ochatego, ??ubra, mamuta, renifera, wilka .Temperatura wewnÄ?trz zbli??ona jest do ??redniej rocznej temperatury powietrza okolicy z du??Ä? wilgotno??ciÄ?. Jaskinia jest bardzo niszczona dzia??alno??ciÄ? cz??owieka . 4. W czasie marszu sprzÄ?tamy teren Rezerwatu Parkowe ( ??mieci pozostawiamy przy g??ównej drodze, odbiór ich ustalony jest z Nadle??nictwem). 5. Na styku szlaku czerwonego z zielonym przy ??ródle Spe??nionych Marze?? - w wcze??niej przygotowanym miejscu –rozpalamy ognisko i pieczemy kie??baski. Przypominamy o podsumowaniu wycieczki , czyli wykonaniu szkicu trasy wÄ?drówki z zaznaczeniem i opisem obserwowanych stanowisk oraz zwrocie nauczycielowi na nastÄ?pnej lekcji kart pracy. 6. Posileni , ruszamy szlakiem zielonym w kierunku pó??nocno wschodnim w drogÄ? powrotnÄ? do Janowa. Literatura: K.Kardas, M. Jeziorowska, M. Kapicka : ?¹cie??ka rze??by krasowej,WOM, Cz-wa 1993. M. Szlerewicz, A. Górny: Jaskinie Wy??yny Krakowsko-CzÄ?stochowskiej, wyd. PTTK „Kraj” W-wa 1986. M. Zwoli??ski Szkice monograficzne Janowa i okolic, Cz-wa 1992.Rezerwat parkowe - dbamy o otoczenie - wiÄ™cej...
Rezerwat parkowe - dbamy o otoczenie
|