Ścieżka dydaktyczna?cie??ka dydaktyczna Z??oty Potok
dla klasy IV szko??y podstawowej Opracowa??a :mgr Mariola Turowska-Moskalik Spis tre??ci Przedmowa . Opis trasy ??cie??ki dydaktycznej. Opis stanowisk. ?wiczenia do poszczególnych stanowisk.
?CIE??KA DYDAKTYCZNA W Z?OTYM POTOKU PRZYRODA KL.IV
Opis trasy ??cie??ki Numer i nazwa stanowiska Trasa Wa??niejsze obiekty 1. Pomnik przyrody „Aleja klonowa” Przystanek PKS przy pa??acu w Z??otym Potoku. Udajemy si? poln? drog? ok. 100 m w kierunku zachodnim (w kierunku Siedlca Janowskiego). Klony zwyczajne w wieku od 90 do 130 lat. 2. Tablica informacyjna – park przypa??acowy Ze stanowiska pierwszego kierujemy si? na wschód do bramy parku przypa??acowego. Tablica informacyjna 3. Pasieka dydaktyczna Udajemy si? ca??y czas w kierunku wschodnim. Po prawej stronie za zabudowaniami przypa??acowymi znajduje si? pasieka dydaktyczna. Rodziny pszczele. 4. Staw Irydion Wracamy do g??ównej alejki parku , po prawej stronie widoczny staw Irydion. Dolina rzeczna. Dzia??alno??? gospodarcza cz??owieka. ?wiat zwierz?t i ro??lin wodnych. 5. Zbiorowiska ???gowe Po lewej stronie ro??linno??? ???gowa. Sztuczna kaskada. Charakterystyczna ro??linno??? zbiorowisk ???gowych. 6. Zabudowa pa??acowa W?drujemy alejk? w kierunku wschodnim do widocznych po lewej stronie dworku a po prawej pa??acu . Pa??ac Raczy??skich i Dworek Krasi??skich. 7. Pomnik przyrody „Dziad” Po zwiedzeniu zabudowa?? udajemy si? ok. 40 m alejk? w kierunku pó??nocno – wschodnim gdzie ro??nie d?b. D?b szypu??kowy 8. Ogródek meteorologiczny P o obserwacji drzewa idziemy ok.30 m na wschód tam po lewej stronie alejki umiejscowiony jest ogródek meteorologiczny. Wiatromierz. Deszczomierz. Zmarzlinomierz. Termometry. Pluwiograf. Heliograf.
OPIS STANOWISK STANOWISKO 1. „Aleja Klonowa” Od pa??acu w Potoku Z??otym w stron? Siedlca prowadzi aleja wysadzona klonami zwyczajnymi w wieku od 90 do 130 lat o obwodach pni od 170 do 355cm i wysoko??ci od 18 do 20 m. Aleja ta stanowi pomnik przyrody. STANOWISKO 2. Tablica informacyjna Obszar na którym si? znajdujemy to park przypa??acowy o powierzchni 38,5 ha, urz?dzonym na prze??omie XIX i XX wieku na zlecenie ówczesnego w??a??ciciela hrabiego Raczy??skiego przez Franciszka Szaniora, który projektowa?? równie?? park pod Jasn? Gór? w Cz?stochowie. Id?c tutaj po lewej stronie drogi mijali??my budynek wsparty na kolumnach – zamieszka??y w przesz??o??ci przez administracj? dóbr- oraz okaza??y budynek z 1902 r – pe??ni?cy do II wojny ??wiatowej siedzib? urz?dowania administracji- obecnie siedziba nadle??nictwa lasów pa??stwowych w Z??otym Potoku. Po prawej stronie mijali??my czworak dworski z XIX i zabudowania gospodarcze hrabiów Raczy??skich , dzisiaj stajnia „Wiking”. Przy drodze z Janowa do Z??otego Potoku stoi figurka Chrystusa, postawiona w 1929 roku, w 25 rocznic? ??lubu Karola i Stefanii Raczy??skich. Obszar parku ogrodzony jest cztero- kilometrowym murem. W obr?bie parku nad Irydionem wida? dawne zabudowania mieszkalne dla s??u??by dworskiej z ko??ca XIX w. STANOWISKO 3. Pasieka dydaktyczna. Zaj?cia na tym stanowisku po wcze??niejszym skontaktowaniu si? mog? by? przeprowadzone przez pracowników ZPKW? w Z??otym Potoku . Pierwsza wzmianka na temat pszczelarstwa na ziemiach polskich jest z roku 985.Miód wtedy pobierano z k??ód i barci . Pierwowzorem dzisiejszego ula by??a bar? le??na (nierozbieralne k??ody i koszki) ??cinana i przenoszona w pobli??e domów (bartnictwo).Obecnie wszelkie zabiegi zwi?zane z hodowl? pszczó?? nazywamy pszczelarstwem, a hodowle prowadzi si? w ulach rozbieralnych, tzw. ramowych, z wstawianymi ramkami do budowy plastrów. Cz??owiek wykorzystuje wytwarzane przez pszczo??y: miód, wosk, jad i mleczko pszczele. Najbardziej znanym pszczelarzem w naszym regionie by?? Jan Dzier??on. Odkry?? on istnienie w rodzinach pszczelich partenogenezy, czyli dzieworództwa pszczó??. STANOWISKO 4. Staw Irydion. Jeste??my przy przep??ywowym, sztucznym zbiorniku wodnym na Wiercicy. Staw obejmuje powierzchni? ok.2 ha. Jego powstanie powodowane jest spowolnionym przep??ywem wody przez kaskad? z urz?dzeniem pi?trz?cym pe??ni?cym rol? mostu. Irydion swoj? nazw? zawdzi?cza Zygmuntowi Krasi??skiemu przebywaj?cemu w Z??otym Potoku w 1857 roku. Strefa litoralna ,czyli najp??ytsza strefa przybrze??na Irydionu poro??ni?ta jest ro??linno??ci? wynurzon? , nale??? do niej pa??ki wodne (Typha), trzcina pospolita (Phragmites communis), mi?ta wodna ( Mentha aquatica) tatarak zwyczajny (Acorus calamus), sit (Scirpus). Ro??liny te przyczyniaj? si? do oczyszczania zbiornika, natleniania gleby przybrze??nej i stanowi? naturalne schronienie i pokarm dla ??yj?cych tu zwierz?t. W obr?bie zbiornika wyst?puj? bezkr?gowce np.: ??limaki wodne, ma????e (szcze??uja wielka – Anodonta), owady (wa??ki) . Spotykanymi tu kr?gowcami s?: ryby m.in. pstr?gi ??ródlane, potokowe, szczupaki, karpie, okonie, amury, ??lizy i cierniki, p??azy m.in. ropuchy szare, ??aby jeziorowe, gady m.in. zaskro??ce, ptaki m.in. kaczki krzy??ówki, ??yski, kurki wodne, ??ab?dzie nieme, czaple siwe, b??otniaki stawowe, ssaki m.in. pi??maki. STANOWISKO 5. Zbiorowisko ???gowe. Wody wyp??ywaj?ce z kaskady rozlewaj? si? nawadniaj?c pó??nocno zachodnia cz???? parku, która poro??ni?ta jest ???giem olszowym. ??gi rozwijaj? si? na madach rzecznych i w dolinach rzek. Dominuj?cym gatunkiem w drzewostanie jest olsza czarna . w domieszce znajduj? si? topola bia??a, topola osika i czeremcha zwyczajna. W runie wyst?puj? knie? b??otna , pokrzywa zwyczajna, ziarnop??on wiosenny. STANOWISKO 6. Zabudowa pa??acowa. Dworek Krasi??skich zbudowany w 1829 roku w stylu klasycystycznym, parterowy. Posiada elewacj? frontow?, dziewi?cioosiow? z gankiem wspartym na dwóch parach kolumn toska??skich. Zbudowany jest na planie prostok?ta, nakryty dachem naczó??kowym, nad gankiem wej??ciowym-za?? dwuspadowym, oba dachy pobite s? gontem. Wn?trze po po??arze w 1952roku zosta??o przebudowane. Obecnie mie??ci muzeum, w którym widzimy sta??? ekspozycj? dotycz?c? Zygmunta Krasi??skiego i czasowe wystawy prac artystów. Pa??ac Raczy??skich zbudowany w 1856 roku na polecenie hrabiego Wincentego Krasi??skiego, w stylu pseudoklasycystycznym z elementami neorenesansowymi .Front zwrócony na zachód zdobi pi?cioosiowy ryzalit, zwie??czony trójk?tnym przyczó??kiem z kartuszem herbowym. Przed portykiem , zdobi?cym g??ówne wej??cie do pa??acu ustawione s? dwa rze??bione lwy, podtrzymuj?ce tarcze herbowe. STANOWISKO 7. Pomnik przyrody „Dziad”. W parku podworskim, otaczaj?cym zespó?? pa??acowy, na uwag? na uwag? zas??uguje ok.30 drzew pomnikowych b?d?? interesuj?cych pod wzgl?dem botanicznym. Spo??ród drzew krajowych wyró??niamy : d?b szypu??kowy - pomnik przyrody, pod którym si? znajdujemy- (wiek ok.500 lat, obwód pnia 612 cm, wysoko??? 24 m) , brzoza brodawkowata, cis pospolity, olsze czarna i szara ,sosna zwyczajna, jesion wynios??y, kasztanowiec zwyczajny, jawor, klon zwyczajny, topola bia??a, wi?z szypu??kowy, lipy, wierzba bia??a, morwa bia??a. Spo??ród drzew egzotycznych wyst?puj? tu : modrzew japo??ski, choina kanadyjska, d?by –czerwony i zwisaj?cy, lipa ameryka??ska, robinia akacjowa (obwód pnia 460 cm),tulipanowiec ameryka??ski, wi?z syberyjski. STANOWISKO 8. Ogródek meteorologiczny. Znajdujemy si? na obszarze, na którym mo??na prowadzi? pomiary stanu pogody . Przyrz?dy , którymi mo??emy si? pos??u??y? to: Wiatromierz- przyrz?d do obserwacji kierunku i pr?dko??ci wiatru, Deszczomierz- przyrz?d do mierzenia sumy opadów, Zmarzlinomierz- przyrz?d do mierzenia grubo??ci zamarzni?tej warstwy gruntu, Termometry- przyrz?d do mierzenia temperatury powietrza, Pluwiograf- samopisz?cy przyrz?d do mierzenia przebiegu opadów, Heliograf- samopisz?cy przyrz?d do mierzenia przebiegu temperatury. ?WICZENIA DO POSZCZEGÓLNYCHSTANOWISK
STANOWISKO 1. Przy pomocy kompasu wyznacz kierunki w terenie. Okre??l obwód cienkiego a nast?pnie grubego drzewa w alei klonowej.Obwód zmierz na wysoko??ci pier??nicy, czyli na wysoko??ci 1,3 m od ziemi. 3. Wska?? drog? do stanowiska drugiego. STANOWISKO 2. Oblicz wysoko??? wzgl?dn? wzniesienia, na którym usytuowany jest parkprzypa??acowy . Zró??nicowanie terenu parku si?ga od 300 m n.p.m. w pó??nocno-wschodniej cz???ci do 270 m n.p.m. w pó??nocno-zachodniej. STANOWISKO 3. Zaproponuj wykorzystanie produktów pszczelich.STANOWISKO 4. Wymie?? urz?dzenia techniczne znajduj?ce si? na rzece. Podaj cel ich zbudowania przez cz??owieka. Obserwuj i wymie?? gatunki ro??lin i zwierz?t najcz???ciej spotykanych.STANOWISKO 5. Obserwuj?c zwierz?ta ??yj?ce w wodzie , opisz stan jej czysto??ci , pami?taj?c, i?? w wodach czystych ??yj? : kie????e, chru??ciki i wyp??awki,wodach umiarkowanie zanieczyszczonych ??yj? : rozwielitki , o??liczki, raki, wodach zanieczyszczonych: rureczniki. Za??.2 2. Wymie?? ro??liny tworz?ce ???g. STANOWISKO 6. Korzystaj?c z literatury „Szkice monograficzne Janowa i okolic” M. Zwoli??skiego , wyja??nij czyje herby podtrzymuj? lwy zdobi?ce g??ówne wej??cie do pa??acu.STANOWISKO 7. Zmierz wysoko??? d?bu w nast?puj?cy sposób :do zmierzenia wysoko??ci drzewa potrzebna jest linijka . Jedna osoba z grupy staje pod drzewem .Druga , trzymaj?c linijk? w wyci?gni?tej r?ce na wysoko??ci ramienia, oddala si? od drzewa do momentu, gdy na linijce b?dzie mog??a zaznaczy? wysoko??? kole??anki stoj?cej pod drzewem. Nast?pnie zmierz ile razy drzewo jest wy??sze od osoby stoj?cej pod nim. Otrzyman? liczb? pomnó?? przez wzrost osoby stoj?cej pod drzewem i zapisz wynik jako wysoko??? drzewa.STANOWISKO 8. Zmierz i zapisz temperatur? powietrza i gleby . Sprawd?? i zapisz kierunek i pr?dko??? wiatru. Podaj ilo??? opadów na metr kwadratowy. Przeanalizuj zapis heliografu.LITERATURA: K. Kardas, M.Jeziorowska, M. Kapicka „?cie??ka rze??by krasowej:Potok Z??oty –Rezerwat Parkowe”, Cz-wa 1993. J. Kondracki „Geografia fizyczna Polski, PWN, W-wa 1978. T.Labocha, T. Kucia, D. Oko?? „?cie??ka dydaktyczno-przyrodnicza po parku przypa??acowym w Z??otym Potoku”, ZPKW?, B?dzin 2002. J. Zinkow „Zespó?? Jurajskich Parków Krajobrazowych”, PTTK, W-wa1990. M. Zwoli??ski „Szkice monograficzne Janowa” , Cz-wa 1992.?cie??ka dydaktyczna - więcej...
Ścieżka dydaktyczna
|